Historia Jonasza, postaci znaczącej zarówno w literaturze biblijnej, jak i w mitologii starożytnej, jest przedmiotem fascynacji i badań od wieków. Pomimo braku bezpośrednich dowodów historycznych na jego niesamowitą odyseę morską, istnieją znaczące wątki, które potwierdzają tę fascynującą historię w sposób prowokujący myśl.
W trzecim wieku przed naszą erą, Berosus, babiloński kapłan i historyk, zanotował opowieść o Oannesie, mitycznym istocie, która wynurzyła się z morza, aby obdarować ludzkość mądrością. Ta postać, często utożsamiana z inkarnacją babilońskiego boga wód Ea (także znanego jako Enki), ożywia dyskusję na temat możliwych powiązań z Jonaszem poprzez swoje imię i symbolikę związaną z wodą jako źródłem życia i wiedzy.
Intrygujący jest fakt, iż Berosus posłużył się imieniem Oannes, które od greckiego Ioannes różni się tylko jedną literą. Imię to, używane w greckim Nowym Testamencie jako odpowiednik hebrajskiego Yonah, ujawnia złożone powiązania kulturowe i lingwistyczne pomiędzy różnorodnymi tradycjami i tekstami starożytności.
Zagadka brakującej litery „I” w imieniu Ioannes, jak podkreśla profesor Trumbull, może świadczyć o asyryjskich konwencjach językowych, które wprowadzają nowy wymiar do interpretacji i połączeń międzykulturowych w starożytnym Bliskim Wschodzie.
Odniesienia do Jonasza w innych starożytnych tekstach, włącznie z pracami Józefa Flawiusza, podkreślają jego historyczność i znaczenie w prorockiej tradycji Izraela. Jego historia, odzwierciedlona w biblii, nie ogranicza się do metaforycznego przekazu o nieposłuszeństwie i odkupieniu, ale jest świadectwem bogatej tradycji prorockiej.
Odkrycie Niniwy w XIX wieku, po stuleciach zapomnienia, stanowiło nie tylko potwierdzenie archeologiczne biblijnych opisów, ale również przypomnienie o niezwykłej dokładności i wiarygodności starożytnych tekstów. Odkrycie to, wraz z nazwami pagórków Kuyunjik i Nabi Yunus, pod którymi znaleziono ruiny miasta, świadczy o długotrwałym wpływie Jonasza na różne kultury i epoki.
Debata na temat morskiego stworzenia, które połknęło Jonasza, trwa nieprzerwanie, oscylując między kaszalotem a białym rekinem. Terminologia użyta w biblii do opisu tego zdarzenia, odwołująca się do “wielkiej ryby” lub “stworzenia morskiego”, pozostawia pole do interpretacji. Znajomość możliwości połknięcia człowieka przez te morskie istoty, jaką miał już Arystoteles, dodaje kolejnej warstwy zainteresowania tą ponadczasową opowieścią.
Jonasz, choć owiany tajemnicą i mitologią, jest nieodzowną częścią dziedzictwa kulturowego, religijnego i historycznego. Jego historia, pełna symboliki i interpretacji, kontynuuje być źródłem inspiracji i refleksji, przypominając o uniwersalnych poszukiwaniach zrozumienia, przebaczenia i oświecenia.
